De voorzitter aan het woord

Dat gebeurde al tijdens het welkomstwoord van Hans van Grieken, de voorzitter van de Centrale Cliëntenraad. Hij nam de toehoorders mee in de toekomst van de arbeidsmarkt. Van Grieken vroeg zich hardop af of robots niet al het werk gaan overnemen. ‘Wordt de vrijetijdsmarkt belangrijker, als ieders werk is geautomatiseerd? En is een basisinkomen dan niet essentieel?’

Verder sprak Van Grieken over de rol van UWV. Volgens hem treedt UWV steeds meer op als keuringsinstantie en begeleider-naar-werk. Dit terwijl de Cliëntenraad UWV vooral ziet als verzekeraar voor inkomensverlies. Van Grieken: ‘In plaats van “werken aan perspectief” zien wij liever “zekerheid en ondersteuning” als centrale waarden.’

• Raadsleden kunnen de volledige welkomstspeech van Van Grieken hier downloaden.

Exponentiële technologie

Ook de volgende spreker, Randall van Poelvoorde, deed stevige uitspraken tijdens het congres. Hij is technologie-specialist en sprak over de impact van exponentiële technologie: ‘Als mens denken we nog te lineair, terwijl de technologische mogelijkheden exponentieel groeien.’

Hij wees op de steeds meer allesomvattende mogelijkheden van technologie. En de bijbehorende gevolgen. Volgens Van Poelvoorde moet dan ook anders gekeken worden naar de toekomst, want de zogenoemde “technologische werkloosheid” staat op de stoep. Vooral de onderkant van de samenleving zal daarvan de gevolgen merken.

• Raadsleden kunnen de PowerPointpresentatie van Van Poelvoorde hier downloaden.

Het basisinkomen

De volgende spreker, Sjir Hoeijmakers, ging hierop door en en besprak het basisinkomen. Een maandelijks inkomen voor iedereen lijkt ideaal in een door robots werkloos geworden wereld. Sterker nog; het maakt de weg vrij voor volledige automatisering. Het basisinkomen zorgt er immers voor dat bepaalde banen geen must zijn. De desbetreffende (ex-)werknemers zijn namelijk al voorzien van een inkomen.

Hoeijmakers besprak de voor- én nadelen. Hij durfde kritische kanttekeningen te plaatsen: ‘De onvoorspelbare gedragseffecten van een basisinkomen zijn moeilijk in te schatten. Misschien worden mensen bijvoorbeeld lui. Ook lijkt me het noodzakelijk dat áls een basisinkomen wordt ingevoerd, dit in de hele EU gebeurt. Anders zullen er waarschijnlijk een hoop mensen emigreren naar de deelnemende landen voor een basisinkomen.’

Stof tot nadenken dus, en dat was precies Hoeijmakers zijn insteek: eerst wennen aan het idee van het basisinkomen alvorens over te gaan tot de toepassing.

• Raadsleden kunnen de PowerPointpresentatie van Hoeijmakers hier downloaden.

Raadsleden aan zet

Na de beide presentaties was het tijd voor het publiek. Allereerst mochten zij vragen afvuren op de twee sprekers. Daarna waren de cliëntenraadsleden zelf onderwerp van aandacht. Vooral de vraag “Wat is voor u zinvolle tijdsbesteding?” werd met veel geestdrift beantwoord. Logisch, want de zaal was zich bewust van de extra vrije tijd in een toekomst vol technologische werkloosheid.

Een scala van antwoorden volgde. Zo zag de een zijn heil in het opdoen van sociale contacten, terwijl de ander creatief aan de slag wilde. Kortom; verschillende meningen, wat niet anders was bij het daaropvolgende programmapunt: het Lagerhuisdebat. Daarbij werd vurig gediscussieerd over de volgende vier stellingen:

1. Het UWV moet een arbeidsbemiddelingsbureau worden.
2. Flexcontracten zijn een zegen.
3. Door robotisering gaat de kwaliteit van arbeid omhoog.
4. In Nederland moet het basisinkomen worden ingevoerd.

Een verhit debat

Vooral de stellingen over het basisinkomen en robotisering maakten de tongen los. Zo stelde een tegenstander van de derde stelling dat “menselijk contact essentieel is voor goede zorg”. Een voorstander reageerde: “Met robotisering worden menselijke fouten voorkomen, wat dus betere arbeid inhoudt.”

Ook over het basisinkomen liepen de meningen uiteen. "Een basisinkomen demotiveert mensen: het zorgt voor minder productiviteit", zei een tegenstander. Een pleitbezorger van het basisinkomen zag dit probleem niet: "Het is een basisinkomen, een basiszekerheid. Er zal nog genoeg drive zijn om wat meer te verdienen, maar dan met werk dat mensen écht willen."

Praten, rijmen en borrelen

Na de interessante discussies volgde het volgende punt op de agenda: een interview met José Lazeroms, lid van de Raad van Bestuur van UWV. Zij besprak 15 jaar UWV en cliëntenparticipatie: ‘Ik draai pas 5 jaar mee, maar de samenwerking tussen UWV en de cliëntenraden is uitstekend. De raden zijn cliëntgericht, vakkundig en doelgericht. We luisteren graag naar hun input.’

Na het interview met Lazeroms slot sneldichter Dominique Engers het congres af. Begeleid door gitaarmuziek gaf zij, al rijmend, een overzicht van de dag. Tot slot werd het programma afgesloten met een netwerkborrel. Een mooi moment voor de raadsleden om te reflecteren op het congres en in contact te komen met collega’s uit het hele land.

• Raadsleden kunnen de volledige tekst van de sneldichter hier downloaden.